Słowniczek Rękodzielniczych Pojęć

• A •

Alcohol ink / Acrylic ink – Technika, w której rozcieńczamy tusze alkoholowe/akrylowe za pomocą medium (np. alkoholu, spirytusu), w wyniku czego powstają bajeczne wzory przenikających się kolorów oraz charakterystyczne, barwne nacieki na krawędziach kolorowych plam.

Arras – artystyczna tkanina ścienna, tworzona na wzór obrazów. W Polsce znane są Arrasy wawelskie znajdujące się na Zamku Królewskim na Wawelu, wykonane na zamówienie Zygmunta II Augusta.

Art Clay – Jest to technika, w której wykorzystuje się sproszkowane czyste złoto lub srebro, papier i wodę. Po połączeniu tych trzech składników otrzymujemy plastyczną masę, za pomocą której możemy tworzyć różne formy. Następnie forma taka jest poddawana procesowi wypalania, podczas której woda wyparowuje, a papier spala się, pozostawiając formę z czystego złota lub srebra.

• B •

Beading – (ang. bead – koralik) technika tworzona za pomocą małych koralików. Za pomocą tej metody tworzona jest najczęściej biżuteria oraz bransoletki.

Bibułkarstwo – dekoracje tworzone za pomocą bibuły, najbardziej znane ozdoby z bibuły to kwiaty oraz palmy.

• C •

Ceramika – przedmioty otrzymane w wyniku wypalania uprzednio przygotowanych form z gliny.

Charmsy – zwane również zawieszkami oraz wisiorkami. Są to elementy zdobnicze wykorzystywane m.in. w bransoletkach modułowych, w których można dokupywać i przywieszać nowe charmsy.

Chrobotek – potoczna nazwa porostu Chrobotka Reniferowego, zwanego także mylnie mchem. Roślinę tę ze względu na dużą odporność oraz niewielkie potrzeby wykorzystuje się w celach dekoracyjnych wnętrz. Przykłady produktów z wykorzystaniem chrobotka: Mech chrobotek w Szydełkowej Doniczce oraz Obraz z Mchu Chrobotka – Wzór Drzewo.

Chwosty – zwane również frędzlami, pękiem oraz kitą. Element składający się z główki oraz zwisających długich sznureczków. Wykorzystywany najczęściej jako ozdobne zakończenie odzieży, zasłon, poduszek, obrusów i nie tylko. Przykłady produktów z wykorzystaniem chwostów: Poduszka Gwiazdka z Chwostem, Kocyk dla dziecka z Chwostami, Mandala z Chwostami.

Czesanka – potoczna nazwa wełny czesankowej. Jest to wełna wyprana, wyczesana oraz zgręplowana. Wełnę taką można wykorzystać do filcowania oraz przędzenia. Czesanka może pochodzić od owcy merynosowej, alpaki lub wielbłąda. Przykłady produktów z wykorzystaniem wełny czesankowej: Puchata Sowa Makrama z Wełny Czesankowej.

• D •

Decoupage – technika zwana również serwetkową, polegająca na przyklejaniu do powierzchni zdobionego przedmiotu serwetek, papierów ryżowych lub specjalnego papieru do decoupage’u.

Dotart (dotwork) – technik polegająca na ozdabianiu przedmiotów za pomocą kolorowych kropek np. z farby. Przedmioty zdobione tą techniką posiadają setki kropeczek mniejszych i większych o różnych kolorach. Całość wygląda zjawiskowo. Przykłady produktów z wykorzystaniem Dotart: Talerz Dekoracyjny, Zestaw Kubek z Talerzykiem oraz Wazon zdobiony Dotart.

Dzierganie – technika tworzenia materiałów lub przedmiotów za pomocą włóczki, lub sznurka. Narzędzie, którego się używa podczas dziergania to druty lub szydełko.

• E •

Embossing – technika polegająca na wytłaczaniu wzorów na m.in. kartkach, albumach, zaproszeniach i innych przedmiotach.

• F •

Filcowanie – technika zwana również spilśnianiem wełny, którą można wykonać na sucho (za pomocą specjalnej igły) lub na mokro (za pomocą ciepłej wody i mydła). Za pomocą tej techniki możemy nadawać wełnie różne kształty (czasami niemal realistycznie wyglądające).

 Filigrany – technika złotnicza polegająca na zdobieniu biżuterii cienkimi drucikami ułożonymi w ażurową siatkę.

Fluid painting – technika, podczas której na przykład na płótno wylewane są i rozprowadzane są farby, tworząc barwne obrazy wylewne. Do rozprowadzani farby wykorzystywane są różne metody m.in. Dutch Pour, Ring Pour, Kiss Pour i inne.

Foamiran – to delikatna cienka pianka, którą można formować pod wpływem temperatury lub po prostu ciepła rąk. Materiał ten stosuje się często do tworzenia sztucznych kwiatów.

Frywolitki – rodzaj koronki artystycznej wykonywanej z cieniutkiej nici, za pomocą specjalnych czółenek (koronka czółenkowa) lub igły i szydełka.

Fusing – technika, podczas której podczas wysokiej temperatury do 950°C szkło jest gięte, formowane, łączone z innymi kawałkami, a także pigmentowane.

• G •

Gobelin – czyli tkana ozdobna tkanina, przedstawiająca jednostronnie jakiś obrazek lub inny wzór. Tworzona na krośnie tkackim za pomocą wątku i osnowy.

• H •

Haftowanie – metoda ozdabiania tkanin za pomocą igły lub szydełka i nici. Bardziej znana jest ta technika z wyszywania na tamborku. Zobacz przykładowe produkty: Kurs Haft Płaski oraz Plakat z Haftowanym maszynowo napisem.

Handmade – angielskie określenie rękodzieła. W Polsce określenie te jest używane zamiennie. Zobacz przykładowe produkty: Dekoracje Handmade.

• I •

Iris folding – technika polegająca na nakładaniu na siebie pasków papieru, tak aby razem tworzyły dany kształt, natomiast aby krawędzie pasków papieru wewnątrz tego kształtu układał się w równoległe linie przypominające przysłonę fotograficzną.

• J •

Juju Hat – jest to rodzaj kapelusza pochodzącego z Kamerunu, który stał się popularną dekoracją ścienną.

• K •

Kanwa – tkanina o lnianych, konopnych, współcześnie także o plastikowych grubych niciach ułożonych w regularnym płóciennym splocie. Wykorzystywana jako podkład do haftu krzyżykowego i półkrzyżykowego.

Kilim – to tkanina, wykonywana jedną z najstarszych technik rzemieślniczych. Tkanina ta spełnia najczęściej funkcję dywanu lub ozdoby na ścianę. Kilim wykonywany jest tylko i wyłącznie ręcznie. Najczęściej spotykane wzory to proste barwne pasy, wzory geometryczne,  lub ornamenty roślinne.

Koronka – ażurowa plecionka z nici, będąca najczęściej elementem zdobniczym ubrań. Ze względu na sposób wykonania, jak i na sposób prowadzenia nici, wyróżniamy koronki: szydełkowe, igłowe, klockowe, siatkowe, frywolitki oraz teneryfowe. Dawniej wytwarzaniem koronek zajmowały się Koronczarki, dziś wytwarzane są na dużą skalę maszynowo.

Koronkarstwo / Koronczarstwo – czyli, inaczej wyrabianie koronek (zdobionych, ażurowych plecionek z nici). Kobieta zajmująca się wytwarzaniem koronek to Koronczarka. Obecnie duża część koronek użytych m.in. w ubraniach, wytwarzana jest maszynowo.

Krosno tkackie – maszyna do tworzenia tkanin, poprzez łączenie dwóch prostopadłych do siebie układów nici (osnowy i wątku).

• L •

Lettering – po polsku liternictwo, czyli dział grafiki użytkowej, zajmującej się projektowaniem oraz wykonywaniem liter. Jedną z metod letteringu jest Brush lettering, czyli rysowanie liter za pomocą pędzelka lub specjalnych pisaków pędzelkowych.

• M •

Makatka – tkanina dekoracyjna, którą można wyszywać, dziergać, bądź wykonywać za pomocą techniki patchworku. Obecnie modne są makatki wykonywane z połączenia różnobarwnych włóczek oraz wełny czesankowej.

Makrama – najprościej tłumacząc, jest to sztuka wiązania sznurków bez użycia igieł oraz drutów. Obecnie najbardziej popularne są makramy wieszane na ścianach składające się z suchej gałęzi oraz zaplatanych sznurków.Przykłady produktów z wykorzystaniem techniki makramy: Makrama – Skrzydła Anioła, Makrama Sowa.

Mandala – w podstawowej wersji są to rysunki, kształty wpisane w kształt koła oraz okręgu. Dawniej mandale były wykorzystywane w celach religijnych głównie w buddyzmie podczas medytacji. Przykłady produktów z wykorzystaniem mandali: Ręcznie robiona Mandala na szydełku, Mandala Ombre Zielona.

Masa termoutwardzalna – jest to modelina, którą można formować i nadawać kształt a po podgrzaniu np. w piekarniku masa zastyga na stałe.

Metoda karczochowa – metoda ozdabiania przedmiotów polegająca na przypinaniu bądź przyklejaniu trójkątnych wstążek lub papieru do zdobionego przedmiotu. Wygląd zdobienia przypomina pąk karczocha, skąd pochodzi jego nazwa.

• N •

• O •

• P •

Papierowa wiklina – jest to nic innego jak wykonywanie przedmiotów tak jak z wikliny, z tą różnicą, że tutaj wiklina zastąpiona jest starymi gazetami, ulotkami zwiniętymi w rureczki i za ich pomocą tworzy się przedmioty podobne to tych z wikliny.

Pergaminowanie – technika wykorzystywana do zdobienia papieru pergaminowego (kalki). W technice tej wykorzystywane są metody wytłaczania, wycinania, wyszywania, malowania i inne.

Pompon – element ozdobny najczęściej odzieży np. czapek. Posiada okrągły kształt i najczęściej wykonany jest kawałków włóczki.

Punch needle – (ang. igła do dziurkowania) technika zdobnicza, wykonywana za pomocą specjalnej igły, gdzie kordonki, włóczki i mulina przeciągana jest przez specjalną tkaninę tzw. monk cloth lub kanwę. Przy pomocy tej techniki powstaje jakby dywan z wystającym włosiem.

Pouring – jest to inna nazwa wytłumaczonej już tu techniki zwanej Fluid painting/art.

• Q •

Quilling – technika służąca do tworzenia ozdób z wąskich, skręconych spiralnie pasków papieru.

• R •

Robienie na drutach – dzierganie za pomocą dwóch drutów. Technika ta różni się od szydełkowania tym, że w przypadku robienia na szydełku aktywna jest jedna pętelka, natomiast przy użyciu drutów, pracuje się jednocześnie na całym rzędzie pętelek (oczek).

Rzeźbiarstwo – sztuka polegająca na tworzeniu trójwymiarowych rzeźb. Rzeźby wykonuje się m.in. z kamienia, drewna, metalu, lodu lub nawet masie solnej. 

• S •

Scrapbooking – jest to technika zdobienia albumów rodzinnych, kartek okolicznościowych i zaproszeń.

Scrunchie – (pol. gumka) gumka do włosów, pokryta luźnym materiałem.

String Art – technika tworzenia obrazów, w której wykorzystuje się gwoździe wbite w odpowiednio dobrane miejsca oraz przeciąga się pomiędzy nimi kolorowe nitki, lub sznureczki tworzące barwny obraz.

Sutasz – (fr. soutache) inaczej haft sutaszowy, jest to technika rękodzielnicza, w której wykorzystuje się głównie sznureczki lub nici. W technice tej kolorowe sznurki prowadzi się w pół okrągłe zawijasy zdobione nierzadko koralikami i kamieniami ozdobnymi.

 Szycie – sposób łączenia materiałów za pomocą igły i nici.

Szydełkowanie – jest to technika przeciągania oraz robienia pętelek sznurka lub włóczki, za pomocą szydełka. Szydełkowanie jest obecnie dość popularne i za pomocą tej techniki powstają torebki, elementy ubioru, koszyki poszewki i naprawdę wiele innych przedmiotów. Zobacz przykładowe produkty wykonane na szydełku: Duża Mandala na szydełku, Dywan tworzony na szydełku, Torebka ze sznurka.

• T •

Tamborek – są to najczęściej dwa drewniane okręgi, pomiędzy które wkłada się naciągnięty materiał. Przedmiot ten służy ułatwieniu haftowania.

Thanka / Thangka – nieduży malowany lub haftowany zwój, zwykle o tematyce religijnej (głównie używany w buddyzmie).

Tkactwo – sposób wytwarzania tkanin. Osoba zajmująca się tkactwem to tkacz lub tkaczka.

Tufting – metoda najczęściej wykorzystywana do tworzenia dywanów z wystającymi kawałkami włóczki. Za pomocą specjalnej zmechanizowanej igły tkackiej (tak zwanego Tufting Gun) przebija się naciągnięty materiał i automatycznie przeciąga się na drugą stronę włóczkę akrylową. W ten sposób powstaje dywan z włosiem z włóczki. Spód dywanu zakleja się specjalnym klejem i najczęściej zabezpiecza filcem.

• U •

Utwardzanie tkanin – metoda w wyniku której możemy formować materiał, a następnie za pomocą odpowiednich środków utwardzić go, tak aby mógł na przykład tworzyć rzeźbę.

• W •

Wikliniarstwo – technika wykonywania przedmiotów najczęściej użytkowych, za pomocą wikliny, czyli młodych pędów wierzby.

Wire wrapping – (w przetłumaczeniu oznacza nawijanie drutu) technika wykorzystywana głównie w jubilerstwie polegająca na nawijaniu oraz zginaniu drutu w najróżniejsze formy, nierzadko z wykorzystaniem kamieni ozdobnych. Z pomocą tej techniki powstają m.in. kolczyki, pierścionki oraz naszyjniki.

• Z •

Zentangle – Zentangle to metoda rysowania abstrakcyjnych, powtarzających się wzorów, które tworzą spójne kompozycje na papierze. Ta technika artystyczna została stworzona przez Ricka Robertsa i Marię Thomas w roku 2003. Nazwa “Zentangle” jest połączeniem słów “Zen” (odnoszącego się do medytacji i relaksacji) oraz “Tangle” (oznaczającego chaotyczne rysunki lub linie). Zobacz przykładowe produkty wykonane techniką Zentangle: Grafiki rysowane techniką Zentangle.

• Ż •

Żywica epoksydowa – jest to jedno- lub dwuskładnikowa żywica syntetyczna, która po zaschnięciu tworzy twarde i odporne tworzywo. Materiał ten jest powszechnie wykorzystywany w meblarstwie, jubilerstwie, budownictwie oraz do tworzenia przedmiotów dekoracyjnych.